پیشینه و مبانی نظری جهت گیری هدف وشناسایی انواع هدف گرایی در بین دانش آموزان

جهت گیری هدف نظریه هدف یکی از نظریه های مهم انگیزشی است که به شناسایی انواع هدف گرایی در بین دانش آموزان پرداخته است . این نظریه بر دلایل یا اهداف دانش آموزان برای رسیدن به موفقیت توجه دارد و سه مولفه هدف گرایی را در بین دانش آموزان شناسایی کرده است ( ایمز ، 1992 ، الیوت وهاراكوئیكزز ، 1996 وموریس  وهمکاران ، 2003 ) که عبارتند از : هدف گرایی یادگیری ، هدف گرایی عملکرد گرایشی و هدف گرایی عملکرد پرهیزی ( الیوت و چارچ ، 1997 ). یکی از تقسیم بندی های متداول و رایج در زمینه جهت گیری هدف ، جهت گیری هدف معطوف به یادگیری و جهت گیری هدف معطوف به عملکرد می باشد ( ایمز و آرچر ، 1988 ، دویک ، 1986 ، نیکولز ، 1984 ). در ادامه می توان تحولات رویکرد شناختی - اجتماعی انگیزش پیشرفت و خاصه نظریه هدف پیشرفت را مدل سلسه مراتبی انگیزش پیشرفت الیوت وهمکارانش ( الیوت و هاراكوئیكز ، 1996 ؛ الیوت وچارچ ، 1997 ) دانست . از زمان شکل گیری نظریه هدف پیشرقت نظریه پردازان از زوایای مختلف به دسته بندی اهداف اقدام نموده اند . در ارتباط با انواع هدف " نظریه های شناختی - اجتماعی هدف پییشرفت " را می توان در دو گروه کلی تقسیم بندی نمود . گروه اول شامل نظریه پردازانی است که در تقسیم اهداف به بعد " تعریف " ارجاع نموده اند و در ارتباط با بعد " ارزش گذاری " نیز تنها بر بعد گرایشی تمرکز داشته اند ( از این پس این گروه را با عنوان نظریه هدف پیشرفت نامگذاری می کنیم ). گروه دوم شامل نظریه پردازانی است که در دسته بندی اهداف هر دو بهد تعریف و ارزش گذاری را مد نظر قرار داده اند ( از این پس این گروه را نظریه هدف پیشرفت می نامیم )( جوکار ، 1381 ). نظریه پردازان گروه اول ( دویک ، 1986 ، دویک و لیگیت ، 1988 ، نیکولز ، 1984 ، ایمز ، 1992 ، ایمز و آرچر ، 1988 ) دو نوع جهت گیری را مطرح نموده اند که عبارتند از : جهت گیری هدف تبحری ( یادگیری ، تسلط ) و جهت گیری هدف عملکردی . ایمز ( 1992 ) با مروری بر تحقیقات پیشین دو نوع جهت گیری هدف را که محور بیشترین توجهات بوده اند شناسایی کرده است که یکی جهت گیری هدف یادگیری و دیگری جهت گیری هدف عملکردی است . تفاوت این دو نوع جهت گیری هدفی این است که دانش آموزان با جهت گیری هدفی تبحری تمایل بیشتری برای فهم درس و یادگیری مطلب دارند ، در پی توسعه مهارت های جدید و به دست آوردن معنایی از تبحرند . یادگیری با این هدف یک پیامد مطلوب و مبتنی بر کوشش است . جهت گیری یادگیری بیشتر با پاسخ ها و رفتارهای سازشی همراه است ، بنابراین دانش آموزان تلاش و پشتکار بیشتری برای حل مساله از خود نشان می دهند ( رویدل ، اسچارو  و پلاکی ، 1999 ؛ به نقل